Politica 89.8
Η μητέρα μου, η Σοφία Λόρεν – «Έβλεπε την ανδρική αποδοχή ως παιχνίδι»
Ο Κάρι Γκραντ της έκανε πρόταση γάμου. Ο Ομάρ Σαρίφ της είπε ότι την ονειρευόταν γυμνή. Ο Κλαρκ Γκέιμπλ παραδέχτηκε ότι έκανε «λάθος σκέψεις» αφού συνεργάστηκε μαζί της. Ο Πίτερ Σέλερς κατέστρεψε το γάμο του λέγοντας στη γυναίκα του πώς θα το σκάσει μαζί της. «Ήταν σκέτη τρέλα, ο τρόπος που φλυαρούσε συνέχεια για τη Σοφία Λόρεν, είπε η πρώην σύζυγός του, Αν Χέις. «Καθολική και απόλυτη τρέλα».
Για τους γιους της, Εντουάρντο και Κάρλο, η Λόρεν ήταν πολύ διαφορετική. Ήταν η μαμά τους με την τσαλακωμένη ποδιά, με τα χέρια καλυμμένα με αλεύρι, που ζύμωνε τη ζύμη των struffoli, που έφερνε όλη την οικογένεια κοντά με την κυριακάτικη ragù alla napoletana.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Κέρδιζε τον Πίτερ Ο’Τουλ και τον Ρίτσαρντ Μπάρτον
Μια ήσυχη, σχολαστική γυναίκα που μελετούσε τις λίστες με τα ψώνια και τα μενού όπως ένας μελετητής τις περγαμηνές- μια μάγισσα του Scrabble που κέρδιζε τον Πίτερ Ο’Τουλ και τον Ρίτσαρντ Μπάρτον- μια επιμελής επαγγελματίας που δεχόταν στο σαλόνι της υποψήφιους σκηνοθέτες, ακούγοντας και κάνοντας ερωτήσεις για το μακιγιάζ, τα παπούτσια (φλατ ή τακούνια;) και πώς θα την έκαναν να περπατάει – συζητήσεις που ο Εντουάρντο άκουγε εκστασιασμένος, ενώ ο μεγαλύτερος αδελφός του εξασκούνταν στο πιάνο στο διπλανό δωμάτιο.
«Καθόμουν σε μια γωνιά και άκουγα αυτές τις συζητήσεις γιατί πραγματικά, πραγματικά με ενδιέφεραν», λέει ο Εντουάρντο, 52 ετών, μιλώντας από το σπίτι του στη Γενεύη. Μεγάλωσε για να γίνει και ο ίδιος σκηνοθέτης, συνεργαζόμενος με τη μητέρα του σε τρεις ταινίες.
«Ποτέ δεν έκανε μεγάλο θέμα τη γοητεία της, επειδή αυτό το είδος της έγκρισης του “ανδρικού βλέμματος» δεν καθόρισε ποτέ τη μητέρα μου»
Σοφία Λόρεν και Εντουάρντο Πόντι στο 67ο Φεστιβάλ Καννών το 2014. REUTERS/Yves Herman
Δεν την όρισε η ομορφιά της
«Ποτέ δεν έκανε μεγάλο θέμα τη γοητεία της, επειδή αυτό το είδος της έγκρισης του “ανδρικού βλέμματος» δεν καθόρισε ποτέ τη μητέρα μου – πάντα το έβλεπε σαν παιχνίδι. Ήταν μια ανοησία που, ναι, ήταν μέρος αυτού που είναι: είναι μια πολύ όμορφη γυναίκα και η μητέρα μου πάντα απολάμβανε την προσοχή.
»Αλλά ποτέ δεν το πήρε στα σοβαρά και είχε πάντα την πειθαρχία και τη σοφία να μην επιτρέπει στον εαυτό της να ορίζεται από αυτό. Και τι συμβαίνει όταν το κάνεις αυτό; Παραμένεις όμορφη για πάντα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εξακολουθούμε να βλέπουμε τις ταινίες της, μετά από τόσα χρόνια».
Σήμερα υπάρχουν αναρίθμητα βίντεο στο TikTok που δείχνουν πώς να σχεδιάζετε το eyeliner σας όπως η Σοφία Λόρεν, η οποία γιόρτασε τα 90ά γενέθλιά της τον περασμένο Σεπτέμβριο με την προβολή μιας από τις πρώτες της ταινίες, Το χρυσάφι της Νάπολης (1954), στο Cinema Moderno της Ρώμης.
Η ταινία τελειώνει με τη θριαμβευτική, βουτηγμένη στη βροχή βόλτα της Λόρεν στους δρόμους της Νάπολης, φορώντας ένα αυθάδες χαμόγελο που μοιάζει να συνοψίζει την ελπίδα της Ευρώπης, όπως αυτή αναδύθηκε από τα συντρίμμια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
«Ξεκινάει από αυτή τη μάλλον αμφίβολη πλέον κατηγορία της καλλίγραμμης νεαρής και γρήγορα αποδεικνύει ότι όχι μόνο είναι απίστευτα ελκυστική, αλλά έχει και ταλέντο στην κωμωδία»
H Σοφία Λόρεν στα 15 της / Photo: Wikimedia Commons
Κατέχει την κινηματογραφική τέχνη
Μια πρόσφατα αποκαταστημένη έκδοση είναι μεταξύ των ταινιών που θα προβληθούν σε αναδρομική έκθεση στο Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου στο Λονδίνο τον επόμενο μήνα, μαζί με τις κωμωδίες Η Εκρηκτική Λοποδύτρια (Too Bad She’s Bad) και Χθες, σήμερα, αύριο (Yesterday, Today and Tomorrow) -στην οποία έκανε τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι να ουρλιάζει σαν λύκος με ένα στριπτίζ- και τα χολιγουντιανά μπλοκμπάστερ El Cid και Arabesque. Όχι μόνο η Ιταλία αλλά και ο κόσμος όλος την «έφαγε» με τα μάτια του.
«Όσον αφορά τις ευρωπαϊκές ηθοποιούς είναι μοναδική» λέει ο υπεύθυνος του προγράμματος της σεζόν, Άντριαν Γουτόν. «Είναι η μόνη Ιταλίδα ηθοποιός της γενιάς της που έγινε αστέρι blockbuster σε όλο τον κόσμο. Ξεκινάει από αυτή τη μάλλον αμφίβολη πλέον κατηγορία της καλλίγραμμης νεαρής και γρήγορα αποδεικνύει ότι όχι μόνο είναι απίστευτα ελκυστική, αλλά έχει και ταλέντο στην κωμωδία.
»Μπορεί να κάνει ακραίο δράμα και τραγωδία. Καταλαβαίνει επίσης την κάμερα και έχει μια εκπληκτική ικανότητα να είναι διακριτική και να κάνει πράγματα με μικροσκοπικές χειρονομίες. Τα έχει όλα. Πολύ λίγοι ηθοποιοί έχουν αυτή την πλήρη γνώση της κινηματογραφικής τέχνης».
Σοφία Λόρεν και Κάρλο Πόντι / Photo: Public Domain
Η καθοριστική συνάντηση με τον Κάρλο Πόντι
Ο διεθνής χαρακτήρας της καριέρας της Λόρεν οφείλεται, όχι σε μικρό βαθμό, στις προσπάθειες του επί 50 χρόνια συζύγου της, Κάρλο Πόντι – παραγωγού ταινιών, ατζέντη και εμπόρου τροχοφόρων, ο οποίος εντόπισε τη Σοφία Σικολόνε, σε ηλικία 16 ετών, στη σύνθεση ενός διαγωνισμού ομορφιάς που έκρινε το 1950.
Είκοσι δύο χρόνια μεγαλύτερός της, ο Πόντι οργάνωσε ένα δοκιμαστικό, υπέγραψε συμβόλαιο με την έφηβη και, τα επόμενα χρόνια, την προετοίμασε για τη διεθνή αγορά, αλλάζοντας το όνομά της σε Σοφία Λόρεν, βοηθώντας την να αποβάλει τη ναπολιτάνικη προφορά της και προσλαμβάνοντας έναν προπονητή αγγλικών, ο οποίος ανέλυε σχολαστικά κάθε τεχνικό όρο στο πλατό, από το «take one» μέχρι το «action».
«Το θέμα είναι ότι δεν θα μπορούσε να το κάνει αν δεν ήταν απίστευτα ταλαντούχα» λέει ο Γουτόν. «Αλλά μέχρι τα 21 της, πριν καν φύγει από την Ιταλία, είχε κάνει πάνω από 25 ταινίες».
Μια ακλόνητη σχέση
Το 1957 μετακόμισε με τον Πόντι στην Αμερική για να ολοκληρώσει μια συμφωνία πέντε ταινιών με την Paramount, μεταξύ των οποίων το Υπερηφάνεια και Πάθος (The Pride and the Passion) και το Σπίτι πάνω σε Βάρκα (Houseboat) με τον Γκραντ.
Κυνηγώντας την διακαώς μεταξύ των ταινιών, ο Γκραντ χάρισε στη Λόρεν ένα μπουκέτο κίτρινα τριαντάφυλλα όταν έμαθε ότι επέλεξε τον Πόντι αντί γι’ αυτόν. Στην πραγματικότητα ο δεσμός Πόντι-Λόρεν θα αποδεικνυόταν ακλόνητος: εκείνος έκανε τις συμφωνίες για τις περισσότερες ταινίες της συζύγου του και μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, επέλεγε και τους σκηνοθέτες.
«Μέρος της σχέσης μεταξύ των γονέων μου ήταν ότι ήταν σε μεγάλο βαθμό πατρική φιγούρα για τη μητέρα μου» λέει ο Εντουάρντο. «Εκτός από τη ρομαντική αγάπη και την έλξη, παρείχε αυτή την αίσθηση ασφάλειας, αυτή την αίσθηση προστασίας, την οποία η μητέρα μου πάντα χρειαζόταν».
«Κάθε χαρακτήρας που έχει χτίσει η μητέρα μου στην οθόνη προέρχεται από τον ιστό του τραύματός της – δεν υπάρχει αμφιβολία»
Σοφία «οδοντογλυφίδα»
Γεννημένη σε μια πτέρυγα φιλανθρωπίας για ανύπαντρες γυναίκες στη Ρώμη, η Λόρεν γνώρισε ελάχιστα τον πατέρα της και ανατράφηκε από τη μητέρα της, Ρομίλντα, και τη γιαγιά της στο επαρχιακό Ποτσουόλι, λίγο έξω από τη Νάπολη.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου πεινούσε συχνά: την αποκαλούσαν «Sofia Stuzzicadenti» («οδοντογλυφίδα») στο σχολείο, λόγω της αδύνατης μορφής της. Όταν ήταν 16 ετών, η μητέρα της τους μετέφερε και τους δύο σε μια σειρά από στενά, νοικιασμένα δωμάτια στη Ρώμη και αναζήτησε τον πατέρα της Σοφίας για οικονομική υποστήριξη.
Όταν εκείνος τους απέρριψε και πάλι, η Ρομίλντα αποφάσισε να επιστρέψει στο Ποτσουόλι. Έμεινε άναυδη όταν η κόρη της ανακοίνωσε ότι θα έμενε για να αναζητήσει την τύχη της.
Photo: Wikimedia Commons
Ποτέ δεν ήταν ντίβα
«Φανταστείτε σήμερα μια 16χρονη κόρη να λέει στη μητέρα της “δεν έρχομαι. Εσύ φεύγεις, εγώ θα μείνω»», λέει ο Εντουάρντο. «Θέλω να πω, είναι απολύτως αδιανόητο. Κάθε χαρακτήρας που έχει χτίσει η μητέρα μου στην οθόνη προέρχεται από τον ιστό του τραύματός της – δεν υπάρχει αμφιβολία.
»Καταλάβαινε ότι η φτώχεια για έναν καλλιτέχνη είναι χρυσός, γιατί οι αντιξοότητες, το να μην ξέρεις από πού θα έρθει το επόμενο γεύμα σου, όλα αυτά τα στοιχεία δημιουργούν έναν τέτοιο πλούτο εσωτερικού κόσμου. Κατάλαβε την ταπεινότητα του να είσαι στην υπηρεσία κάποιου πράγματος, των χαρακτήρων της, των σκηνοθετών της… Ποτέ δεν ήταν η ντίβα. Ήταν πάντα ένας ομαδικός παίκτης».
Αυτή η ναπολιτάνικη επιμονή φάνηκε στον επί δεκαετίες αγώνα της να αναγνωριστεί ο γάμος της με τον Πόντι από το Βατικανό, αφού η Καθολική Εκκλησία αρνήθηκε να τον αναγνωρίσει – ο Πόντι ήταν ήδη παντρεμένος και το διαζύγιο ήταν παράνομο στην Ιταλία.
Αυτό οδήγησε στην κατηγορία της διγαμίας που τελικά ανάγκασε το ζευγάρι να μετακομίσει στη Γαλλία, όπου ο γάμος τους αναγνωρίστηκε νομικά.
«Σε όλη αυτή την περίοδο αυτή και ο Πόντι αναρωτιούνται, θα τους συλλάβουν; Ή θα πάνε στη φυλακή;»
Θα τους συλλάβουν;
Ένας από τους λόγους για τους οποίους η Λόρεν και ο Πόντι γύρισαν τόσες πολλές ταινίες στο εξωτερικό είναι ότι φοβόντουσαν τη σύλληψη αν επέστρεφαν στην πατρίδα τους. «Όταν η Λόρεν κέρδισε το Όσκαρ για το Η Ατιμασμένη ήταν μια σεισμική στιγμή για τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, η πρώτη μη αγγλική ερμηνεία που κέρδισε Όσκαρ» λέει ο Γουτόν.
«Έκανε ταυτόχρονα μερικές από τις σπουδαιότερες δουλειές της με τον σκηνοθέτη Βιτόριο Ντε Σίκα και τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι – Η Ατιμασμένη, Γάμος αλά Ιταλικά, Χθες, Σήμερα κι Αύριο. Και σε όλη αυτή την περίοδο αυτή και ο Πόντι αναρωτιούνται, θα τους συλλάβουν; Ή θα πάνε στη φυλακή;».
Τα κράτησαν όλα αυτά κρυφά από τους γιους τους και αργότερα μετακόμισαν στη Γενεύη, για τα σχολεία τους και για να είναι μακριά από τους παπαράτσι.
«Δεν είσαι σαν τις άλλες μαμάδες»
Στην Ελβετία η οικογένεια απόλαυσε χρόνια σχετικής ομαλότητας – αν και ο Κάρλο, ο πιο ήσυχος γιος, τώρα μαέστρος ορχήστρας, συχνά παραπονιόταν: «Δεν είσαι σαν τις άλλες μητέρες» όταν πήγαιναν στο σχολείο (η Λόρεν φορούσε τζιν για να είναι όσο το δυνατόν πιο δυσδιάκριτη).
«Θα έλεγα ότι η δεκαετία του ’80 ήταν μια δεκαετία όπου σίγουρα επιβράδυνε», λέει ο Εντουάρντο, αν και η «επιβράδυνση» περιλάμβανε τη συγγραφή απομνημονευμάτων, βιβλίων μαγειρικής και το λανσάρισμα μιας σειράς αρωμάτων- ήταν από τις πρώτες ηθοποιούς που το έκαναν αυτό.
Στην ταινία The Life Ahead, με την οποία ολοκληρώνεται η σεζόν του Βρετανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου, η Λόρεν υποδύεται μια ηλικιωμένη γυναίκα με άνοια
Χωρίς τις ψεύτικες βλαφαρίδες
Κατά καιρούς επέστρεφε επίσης στην οθόνη, συχνά για λογαριασμό του Εντουάρντο, με πιο πρόσφατο το 2020. Στην ταινία The Life Ahead, με την οποία ολοκληρώνεται η σεζόν του Βρετανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου, η Λόρεν υποδύεται μια ηλικιωμένη γυναίκα που υπόκειται σε περιστασιακή άνοια και η οποία φροντίζει ένα 12χρονο ορφανό από τη Σενεγάλη.
Στην οθόνη εμφανίζεται χωρίς μακιγιάζ, εύθραυστη και αποπροσανατολισμένη. «Κανονικά, η μητέρα μου έχει πάντα μια μικρή προέκταση ψεύτικων βλεφαρίδων» λέει ο Εντουάρντο. «Υπάρχουν ορισμένα πράγματα που κάνει σε όλη της τη ζωή, αλλά στο τελευταίο τρίτο της ταινίας δεν έχει τίποτα».
Κάποια στιγμή ο χαρακτήρας της έρχεται στα συγκαλά του μέσα στη καταρρακτώδη βροχή, ένας απόηχος της θριαμβευτικής της βόλτας στο «Χρυσό της Νάπολης» όλα αυτά τα χρόνια πριν.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
«Έσκυψα στην ηλικία μου»
Η Λόρεν είναι τόσο μαγνητική στην οθόνη στα 85 της όσο και στα 19 της. Πώς ήταν για τον γιο της να γυρίζει αυτές τις σκηνές; «Ξαφνιάστηκα γιατί οι γονείς σου είναι πάντα τόσο δυνατοί και παντοδύναμοι – η μητέρα μου είναι μεγαλύτερη από τη ζωή. Είναι γνωστή για αυτή τη δύναμη, αυτό το αδάμαστο αγωνιστικό πνεύμα – και εδώ ήταν το ακριβώς αντίθετο.
»Ακόμη και για μένα ως γιο, εξεπλάγην από το πόσο ευάλωτη φαινόταν. Μετά τα γυρίσματα, είπα, είναι πραγματικά καταπληκτικό πώς το κάνεις αυτό. Και εκείνη πολύ απλά είπε: “λοιπόν, απλά έσκυψα στην ηλικία μου”. Είχε το θάρρος να αγκαλιάσει την πραγματικότητα αυτού του χαρακτήρα».
Πριν από δύο χρόνια η Λόρεν υποβλήθηκε σε μια επείγουσα χειρουργική επέμβαση μετά από πτώση στο σπίτι της στην Ελβετία, όπου έσπασε το μηριαίο της οστό. Αλλά λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα έκανε το μακρύ ταξίδι στο Λος Άντζελες για να γιορτάσει τα γενέθλια της εγγονής της και την αποφοίτηση του λυκείου της, περπατώντας με μπαστούνι, με τη διάσημη καστανόξανθη κόμμωσή της άθικτη.
Τώρα έχει αναρρώσει πλήρως, λέει ο Εντουάρντο. Θα γυρίσει άλλη ταινία; «Ένας ηθοποιός δεν αποσύρεται ποτέ» λέει χαμογελώντας.
*Το Sophia Loren: Hollywood Style, Neapolitan Spirit, που παρουσιάζεται σε συνεργασία με την Cinecittà και το Τμήμα Κινηματογράφου του Υπουργείου Πολιτισμού της Ιταλίας, προβάλλεται στο BFI Southbank, Λονδίνο, 1-31 Αυγούστου.
*Με στοιχεία από thetimes.com | Αρχική Φωτό: Η Σοφία Λόρεν και οι δύο γιοι της / instagram
