Politica 89.8
Η ξεχασμένη σειρά της δεκαετίας του 1960 που προλόγισε το Black Mirror και προφήτευσε τα σόσιαλ μίντια
Σε ένα πολυπληθές τηλεοπτικό τοπίο, λίγες σειρές έχουν χαράξει μια τόσο ξεχωριστή θέση όσο το Black Mirror, η ανθολογική σειρά επιστημονικής φαντασίας του Netflix που αποτελείται από μεμονωμένα, αυτόνομα επεισόδια, τα οποία ασχολούνται με τη σκοτεινή πλευρά της νεωτερικότητας και της τεχνολογικής προόδου. Αλλά ενώ μπορεί να διαφέρει εντυπωσιακά από οτιδήποτε άλλο υπάρχει τώρα, σίγουρα δεν είναι μοναδικό στην ιστορία της τηλεόρασης. Για την ακρίβεια, μπορείτε να δείτε τις ρίζες της από πολύ παλιά σε μια κλασική βρετανική σειρά επιστημονικής φαντασίας που γιορτάζει την 60ή της επέτειο. Η σειρά Out of the Unknown, που προβλήθηκε από το BBC μεταξύ 1965 και 1971 και επανακυκλοφόρησε σε DVD το 2014 από το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου, αποτέλεσε μια πολιτιστική εξαίρεση. Ενώ υπήρχαν διάφορες σειρές επιστημονικής φαντασίας στη βρετανική και αμερικανική τηλεόραση εκείνη την εποχή, προσέφεραν κυρίως αποδράσεις, όπως το Doctor Who (1963-89) και οι διάφορες σειρές των Gerry και Sylvia Anderson, όπως το Stingray (1964-65) και το Thunderbirds (1965).
«Το Out of the Unknown ήταν πραγματικά η πρώτη φορά που η επιστημονική φαντασία παρουσιάστηκε ως σοβαρό και έξυπνο δράμα ενηλίκων»
Η έμπνευση
Ο στόχος του Out of the Unknown ήταν πιο υψηλός: είχε ως στόχο να αφηγηθεί ιστορίες επιστημονικής φαντασίας που εξερευνούσαν σοβαρά, ενήλικα θέματα όπως ο πόλεμος, η πολιτική και η τεχνολογία, και ανακάτευε πρωτότυπα σενάρια με διασκευές ιστοριών διάσημων συγγραφέων όπως ο Τζον Ουίντμαν, ο Ρέι Μπράντμπερι και ο Τζέιμς Γκράχαμ Μπάλαρντ.
Κατάφερε επίσης να περιγράψει φανταστικά μέλλοντα, ενώ σχολίαζε πραγματικά τους φόβους και τις εντάσεις που αντιμετώπιζε ο κόσμος την εποχή της παραγωγής του.
Από αυτή και άλλες απόψεις, οι παραλληλισμοί με το Black Mirror είναι σαφείς, αν και υπάρχει μια ειρωνεία σε αυτή τη σύγκριση. «Πρέπει να ομολογήσω ότι δεν το έχω δει!» δηλώνει στο BBC ο δημιουργός του Black Mirror, Τσάρλι Μπρούκερ.
«Η έμπνευση για το Black Mirror προήλθε πραγματικά από το Tales of the Unexpected, το The Twilight Zone και πολλά ελαφρώς περίεργα μεμονωμένα δράματα του BBC, όπως το Nigel Kneale’s The Stone Tape και το The Year of the Sex Olympics. Σίγουρα πέφτω συχνά πάνω σε δουλειά που συνδέεται άμεσα με το Out of the Unknown, ωστόσο δεν το έχω δει. Είναι ενδιαφέρον!».
Out of the Unknown (1965-1971) – Internet Archive
Επιστημονική φαντασία με συναίσθημα
Το Out of the Unknown ήταν η ιδέα της πρωτοπόρου παραγωγού Αϊρίν Σούμπικ. Αρχικά εργαζόταν ως story editor στον καταργημένο πλέον βρετανικό τηλεοπτικό οργανισμό ABC television στην εκπομπή Armchair Theatre, ο ενθουσιασμός της για την επιστημονική φαντασία οδήγησε τελικά στην παραγωγή 13 επεισοδίων της σειράς Out of This World (1962) για τον βρετανικό τηλεοπτικό οργανισμό ITV.
Αργότερα, η Σούμπικ ήταν story editor στην ανθολογική σειρά του BBC Story Parade (1964-65), η οποία ήταν μια σειρά από αυτόνομες διασκευές σύγχρονων μυθιστορημάτων και η οποία δραματοποίησε ενδεικτικά το βιβλίο του Ισαάκ Ασίμωφ, The Caves of Steel (Σπηλιές από Ατσάλι).
Η επιτυχία και των δύο εγχειρημάτων έπεισε τον επικεφαλής του BBC, Σίντνεϊ Νιούμαν, ο οποίος είχε συνεργαστεί με τη Σούμπικ στο ABC, ότι θα έπρεπε να σχεδιάσει μια σειρά αφιερωμένη στην επιστημονική φαντασία με συναίσθημα.
Για ενήλικες
Ο ιστορικός της τηλεόρασης Τζον Ντιρ εξηγεί το αρχικό σκεπτικό της σειράς. «Το Out of the Unknown ήταν πραγματικά η πρώτη φορά που η επιστημονική φαντασία παρουσιάστηκε ως σοβαρό και έξυπνο δράμα ενηλίκων» λέει στο BBC.
«Σήμερα, σειρές όπως το Alien: Earth και το Andor δεν είναι αξιοσημείωτες ως φτιαγμένες για ενήλικες, και προφανώς έχουν τις ρίζες τους στον κινηματογράφο, αλλά αυτή η σειρά ήταν η πρώτη φορά που πολλοί άνθρωποι θα παρακολουθούσαν φανταστική λογοτεχνία, έχοντας βρει πράγματα όπως το Doctor Who πολύ νεανικά».
Η σειρά άρχισε να μεταδίδεται το 1965, με την πρώτη της ιστορία, το No Place Like Earth του Τζον Ουίντμαν, να βγαίνει στις 4 Οκτωβρίου. Η Σούμπικ ήταν παραγωγός των δύο πρώτων σειρών, που περιλάμβαναν 26 επεισόδια, προτού αποχωρήσει για να ασχοληθεί με άλλες δουλειές, παραδίδοντας την παραγωγή στον παραγωγό Άλαν Μπρόμλι, ο οποίος ανέλαβε άλλες δύο σειρές που διήρκεσαν από το 1969 έως το 1971.
Η σειρά άλλαξε ολόκληρη την αντίληψη της τηλεοπτικής επιστημονικής φαντασίας, δείχνοντας πώς μπορούσε να αντιμετωπίσει πολύπλοκα θέματα
Μια σειρά από καλλιτεχνικά και συγγραφικά διαμάντια
Η ταινία Out of the Unknown διέθετε πλούσιο ταλέντο πίσω και μπροστά από την κάμερα. Εκτός από τους σπουδαίους συγγραφείς των οποίων το έργο διασκευάστηκε, κάθε επεισόδιο παίζεται από τους καλύτερους Βρετανούς ηθοποιούς χαρακτήρων, όπως ο πρώην Doctor Who , Πάτρικ Τρότον, ο μελλοντικός πρωταγωνιστής Ντέιβιντ Χέμινγκς και γνωστά πρόσωπα του βρετανικού θεάτρου, όπως η Ιβόν Μισέλ, η Σίλβια Κόλεριτζ και η Λιν Φάρλι, για να αναφέρουμε μόνο μερικούς.
Διάσημα πρόσωπα εμφανίστηκαν ακόμη και σε ρόλους παραγωγής – ο μελλοντικός σκηνοθέτης των Alien και Blade Runner, Ρίντλεϊ Σκοτ, για παράδειγμα, εργάστηκε ως σχεδιαστής παραγωγής σε ένα από τα πιο δυνατά επεισόδια της σειράς, μια διασκευή του βιβλίου Some Lapse of Time του Τζον Μπράνερ.
Μια αλληγορία για την αποικιοκρατία
Η σειρά άλλαξε ολόκληρη την αντίληψη της τηλεοπτικής επιστημονικής φαντασίας, δείχνοντας πώς μπορούσε να αντιμετωπίσει πολύπλοκα θέματα. Αυτό φάνηκε από το πρώτο κιόλας επεισόδιο, μια διασκευή του βιβλίου του Τζουν Ουίντμαν, No Place Like Earth.
Ακολουθώντας έναν περιπλανώμενο που αφήνει πίσω του τη μοναχική του ζωή στον Άρη για να δοκιμάσει τη ζωή στην Αφροδίτη, για να διαπιστώσει ότι η κοινωνία της βασίζεται στη δουλεία των σκλάβων, ήταν μια όχι και τόσο διακριτική αλληγορία για την αποικιοκρατία.
«Η καλή επιστημονική φαντασία είναι ένας τρόπος να πεις κάτι που δεν μπορείς να πεις με απλούς όρους» έγραψε το 1975 η Σούμπικ στο βιβλίο της Play for Today: The Evolution of Television Drama.
«Μια εκνευριστική ματιά στο παρόν μας»
Με το Out of the Unknown να παράγεται λίγα χρόνια μετά την κρίση του Βερολίνου το 1961, όταν οι εντάσεις μεταξύ Σοβιετικής Ένωσης και Δύσης κορυφώθηκαν και οδήγησαν στην κατασκευή του Τείχους του Βερολίνου, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι το πρόγραμμα αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην παράνοια για τον Ψυχρό Πόλεμο.
Τόσο το δεύτερο όσο και το τρίτο επεισόδιο, το The Counterfeit Man του Άλαν Νουρς και το Stranger in the Family του Ντέιβιντ Κάμπτον, πραγματεύονται τον φόβο της διείσδυσης ενός μεταμφιεσμένου εχθρού. Εξίσου, η απειλή του πυρηνικού πολέμου στοιχειώνει τη σειρά.
Ωστόσο, το σημείο στο οποίο το Out of the Unknown αναδείχθηκε πραγματικά, ήταν η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της προσωπικής τεχνολογίας στην κοινωνία. Σε αυτό το σημείο εντοπίζονται επίσης τα αποτυπώματά του στο Black Mirror. Σε ένα επεισόδιο, το The Dead Past του Ασίμωφ, ένα είδος επεμβατικού, χρονικά μεταβαλλόμενου memory player – στο οποίο μπορεί να κληθεί και να παρακολουθηθεί στην οθόνη οποιοδήποτε γεγονός – τελικά απελευθερώνεται, προβλέποντας τον εθισμό στα social media.
Μια τέλεια προφητεία της εποχής του διαδικτύου
Δημιουργεί αναπόφευκτα μια κοινωνία κολλημένη στις οθόνες μέσω της νοσταλγίας καθώς και σε μια συνεχή κατάσταση επιτήρησης. Ίσως το πιο εκπληκτικό επεισόδιο όλης της σειράς, το The Machine Stops, βασισμένο σε ένα διήγημα του ΕΜ Φόρστερ, μοιάζει εξίσου με μια εκνευριστική ματιά στο παρόν μας.
Η ιστορία παρακολουθεί μια κοινωνία που ζει μέσω οθονών ενώ οι άνθρωποι δεν επικοινωνούν μεταξύ τους -ειδικότερα αυτή η διασκευή από τους Κλάιβ Ντόνερ και Κένεθ Κάβαντερ, μοιάζει με μια τέλεια προφητεία της εποχής του διαδικτύου.
Ωστόσο, με διαφορά 60 ετών, τόσο το Black Mirror όσο και το Out of the Unknown είχαν σημαντικό πολιτιστικό αντίκτυπο – προσπαθώντας να φανταστούν την κοινωνία που πρόκειται να γίνουμε, σχολίασαν ταυτόχρονα το σήμερα με άβολη και αδιαπραγμάτευτη ευθυκρισία. Το μέλλον, τονίζουν τόσο αριστοτεχνικά, ήταν πάντα το τώρα.
*Με στοιχεία από bbc.com
