Politica 89.8
Πρωτεΐνη από φάλαινες των 200 ετών υπόσχεται μακροζωία
Η φάλαινα της Γροιλανδίας, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις ζει πάνω από 200 χρόνια, είναι το μόνο θηλαστικό που ξεπερνά σε μακροβιότητα τον άνθρωπο. Μια πρωτεΐνη επιδιόρθωσης του DNA που ανακαλύφθηκε στο κήτος ίσως βοηθήσει και εμάς να γίνουμε Μαθουσάλες.
Η μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature «δείχνει ότι είναι εφικτό να ξεπεράσουμε το τυπικό προσδόκιμο ζωής του ανθρώπου» δήλωσε η Βέρα Γκορμπούνοβα του Πανεπιστημίου του Ρόσεστερ στη Νέα Υόρκη, μέλος της ερευνητικής ομάδας.
Η Γκορμπούνοβα και οι συνεργάτες της ήθελαν να εξετάσουν γιατί η φάλαινα της Γροιλανδίας (Balaena mysticetus), γνωστή και ως τοξοκέφαλη φάλαινα, δεν εμφανίζει σχεδόν ποτέ καρκίνο.
Ο καρκίνος πιστεύεται ότι προκύπτει από τη συσσώρευση μεταλλάξεων που κάνουν τα κύτταρα να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα. Στην περίπτωση του ανθρώπου, πέντε με επτά μεταλλάξεις είναι κατά μέσο όρο αρκετές για να οδηγήσουν στην εμφάνιση όγκων.
Υπάρχει όμως ένα παράδοξο: σύμφωνα όμως με αυτό το μοντέλο καρκινογένεσης, τα μεγαλόσωμα ζώα, τα οποία αποτελούνται από περισσότερα κύτταρα, θα έπρεπε να έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου, αφού υπάρχουν περισσότερα κύτταρα να μεταλλαχθούν.
Κι όμως, πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι μεγαλόσωμα ζώα όπως οι ελέφαντες και οι φάλαινες δεν εμφανίζουν αυξημένη συχνότητα καρκίνου –μια παρατήρηση που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τα είδη αυτά πρέπει να διαθέτουν πρόσθετους, ή τουλάχιστον πιο αποτελεσματικούς, μηχανισμούς που προλαμβάνουν ή επιδιορθώνουν τις μεταλλάξεις του DNA.
Πρωτεΐνη του ψύχους
Οι ερευνητές στράφηκαν στη φάλαινα της Γροιλανδίας, με βάρος έως 80 τόνους, ένα απειλούμενο είδος που ζει στην Αρκτική και είναι δύσκολο να μελετηθεί στη φύση. Τη λύση έδωσαν οι αυτόχθονες Ινουίτ της Αλάσκα, οι οποίοι επιτρέπεται να κυνηγούν το κήτος και δέχτηκαν να συγκεντρώσουν δείγματα.
Οι ερευνητές καλλιέργησαν κύτταρα της φάλαινας στο εργαστήριο και ανίχνευσαν εξαιρετικά αυξημένα επίπεδα της πρωτεΐνης CIRBP, η οποία επιδιορθώνει βλάβες στις οποίες κόβονται και οι δύο έλικες του μορίου του DNA. Ως αποτέλεσμα, η φάλαινα συσσωρεύει λιγότερες μεταλλάξεις με την πάροδο του χρόνου.
Και πράγματι, όταν οι ερευνητές πρόσθεσαν την πρωτεΐνη CIRBP σε καλλιέργειες ανθρώπινων κυττάρων, η επιδιόρθωση του DNA έγινε πιο αποτελεσματική. Και όταν την πρόσθεσαν σε μύγες του ξιδιού (Drosophila melanogaster), ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο πειραματόζωο, τα έντομα έζησαν περισσότερο από το κανονικό.
Ένα άλλο σημαντικό εύρημα είναι ότι τα κύτταρα της φάλαινας παράγουν περισσότερη πρωτεΐνη CIRBP σε χαμηλές θερμοκρασίες, κάτι που οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορεί να συμβαίνει και στον άνθρωπο.
«Αλλαγές του τρόπου ζωής, όπως τα κρύα ντους, μπορεί να συνεισφέρουν [στην παραγωγή της πρωτεΐνης] και αξίζει να μελετηθούν» είπε η Γκορμπούνοβα.
Τόνισε πάντως ότι η ιδέα αυτή παραμένει σε αυτή τη φάση μια απλή υπόθεση. Δεν αποκλείεται εξάλλου να υπάρχουν κι άλλοι, για την ώρα άγνωστοι μηχανισμοί που προσφέρουν στη φάλαινα της Γροιλανδίας τέτοια μακροζωία.
Η ερευνητική ομάδα μελετά τώρα γενετικά τροποποιημένα ποντίκια με αυξημένα επίπεδα CIRMP για να διαπιστώσει πόσο ζουν. Σχεδιάζει επίσης να εξετάσει τα επίπεδα της πρωτεΐνης σε χειμερινούς κολυμβητές.
