Politica 89.8
Δάνεια σε ελβετικό φράγκο: Γυρίζουν την πλάτη στην κυβερνητική πρόταση οι δανειολήπτες
Με χαμηλές προσδοκίες για μαζική συμμετοχή ξεκινά η νέα ρύθμιση για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο, παρά το γεγονός ότι προβλέπει «κούρεμα» οφειλής έως και 50% και μετατροπή των δανείων σε ευρώ με σταθερό επιτόκιο.
Για χιλιάδες δανειολήπτες, ωστόσο, η λύση που προωθείται δεν θεωρείται επαρκής, καθώς – όπως υποστηρίζουν – δεν διορθώνει την ουσιαστική αδικία που έχει προκύψει από την εκτίναξη της ισοτιμίας τα προηγούμενα χρόνια.
Τα στεγαστικά δάνεια σε ελβετικό φράγκο χορηγήθηκαν μαζικά την περίοδο πριν από την κρίση, κυρίως το 2006-2008, με το επιχείρημα των χαμηλότερων επιτοκίων. Στην πράξη, όμως, η ανατίμηση του ελβετικού φράγκου έναντι του ευρώ οδήγησε σε τεράστια επιβάρυνση τόσο του κεφαλαίου όσο και των τόκων. Σε πολλές περιπτώσεις, ενώ οι δανειολήπτες πλήρωναν κανονικά τις δόσεις τους, το υπόλοιπο του δανείου όχι μόνο δεν μειωνόταν, αλλά αυξανόταν. Συνολικά, η επιβάρυνση έχει φτάσει έως και το 70% σε σχέση με το αρχικό ποσό.
Η νέα ρύθμιση προβλέπει υποχρεωτική μετατροπή του δανείου από ελβετικό φράγκο σε ευρώ, καθώς και μετατροπή του επιτοκίου από κυμαινόμενο σε σταθερό. Το «κούρεμα» της οφειλής κυμαίνεται από 15% έως 50%, ανάλογα με το εισόδημα, τις καταθέσεις και την αξία της ακίνητης περιουσίας του δανειολήπτη. Όσο χαμηλότερα τα εισοδήματα και η περιουσία, τόσο μεγαλύτερη η διαγραφή.
Κούρεμα για λίγους
Στην πράξη, όμως, το μεγαλύτερο «κούρεμα» αφορά λίγους. Η συντριπτική πλειονότητα των δανειοληπτών φαίνεται να εντάσσεται στις κατηγορίες με διαγραφή 15% ή 20%, ενώ τα ποσοστά αυτά εφαρμόζονται στο σημερινό υπόλοιπο του δανείου και όχι στο αρχικό κεφάλαιο. Αυτό σημαίνει ότι δεν λαμβάνονται υπόψη τα ποσά που έχουν ήδη καταβληθεί όλα αυτά τα χρόνια λόγω της μεταβολής της ισοτιμίας, κάτι που αποτελεί βασικό σημείο τριβής.
Επιπλέον, όπως τονίζουν, οι δανειολήπτες πήραν το ίδιο τραπεζικό προϊόν, το οποίο ενέχει την ίδια καταχρηστικότητα, και δεν μπορεί συνεπώς η κυβέρνηση να δημιουργεί κατηγορίες δανειοληπτών – πολιτών ανάλογα με την περιουσία και το εισόδημα. Δεν μπορεί, δηλαδή, σε καμία περίπτωση να κατηγοριοποιείται η καταχρηστικότητα. Από την άλλη, πηγές του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κάνουν λόγο για μια λύση που αποφεύγει την λογική της οριζόντιας ρύθμισης και επιλέγει την ισορροπημένη, με βάση κοινωνικά κριτήρια, προσέγγιση του θέματος.
Ένα ακόμη στοιχείο που προβληματίζει είναι το γεγονός ότι όσοι ενταχθούν στη ρύθμιση παραιτούνται από κάθε δικαστική διεκδίκηση. Με απλά λόγια, αποδέχονται οριστικά τη λύση και δεν μπορούν να προσφύγουν εκ νέου στη Δικαιοσύνη για τη ρήτρα ισοτιμίας. Για πολλούς δανειολήπτες, αυτό λειτουργεί αποτρεπτικά, ειδικά για όσους έχουν ήδη προσφύγει στα δικαστήρια ή εξετάζουν το ενδεχόμενο να το πράξουν.
Οι τρεις κατηγορίες
Σήμερα, οι δανειολήπτες σε ελβετικό φράγκο χωρίζονται σε τρεις βασικές ομάδες. Υπάρχουν εκείνοι που έχουν ήδη αποπληρώσει τα δάνειά τους, είτε επειδή έληξε η διάρκεια είτε επειδή αναγκάστηκαν να πουλήσουν άλλη περιουσία ή ακόμη και το ίδιο το υποθηκευμένο ακίνητο. Υπάρχουν όσοι βρίσκονται κοντά στην ολοκλήρωση της αποπληρωμής, κυρίως δάνεια εικοσαετίας που λήγουν μέσα στην επόμενη τετραετία. Και τέλος, όσοι διατήρησαν τα δάνειά τους ενήμερα με αλλεπάλληλες ρυθμίσεις, επιμηκύνσεις και πρόσθετες εγγυήσεις, έχοντας ακόμη πολλά χρόνια μπροστά τους.
Για τη δεύτερη και την τρίτη κατηγορία, το ερώτημα είναι αν αξίζει να μπουν στη ρύθμιση ή αν είναι προτιμότερο να συνεχίσουν όπως έχουν. Η δυνατότητα επιμήκυνσης της αποπληρωμής έως και πέντε έτη προσφέρει μια ανάσα στη μηνιαία δόση, όμως συνολικά το όφελος παραμένει περιορισμένο για όσους δεν ανήκουν στις χαμηλότερες εισοδηματικές βαθμίδες.
Από την πλευρά της κυβέρνησης, η ρύθμιση παρουσιάζεται ως μια ισορροπημένη λύση με κοινωνικά κριτήρια, που αποφεύγει μια οριζόντια παρέμβαση με μεγάλο δημοσιονομικό ή τραπεζικό κόστος. Οι τράπεζες, από την πλευρά τους, εκτιμούν ότι η χαμηλή συμμετοχή περιορίζει τον άμεσο αντίκτυπο στους ισολογισμούς τους.
Για τους δανειολήπτες, πάντως, το θέμα παραμένει ανοιχτό. Πολλοί θεωρούν ότι η προτεινόμενη λύση δεν αποκαθιστά την αδικία που υπέστησαν, αλλά απλώς «κλειδώνει» μια ζημιά που έχει ήδη γίνει. Με δεδομένο ότι το ζήτημα παραμένει κοινωνικά φορτισμένο και πολιτικά ευαίσθητο, δεν αποκλείεται το επόμενο διάστημα –ιδίως όσο πλησιάζει το 2026– να επανέλθει στο προσκήνιο με νέες παρεμβάσεις ή βελτιώσεις.
