Politica 89.8
Τραμπ ο «ειρηνοποιός»: Μετά τη Γάζα, ακολουθεί η Ουκρανία;
Φαινομενικά ο πρόεδρος των ΗΠΑ έβαλε τέλος στον πόλεμο στη Γάζα, με την υπογραφή της «συμφωνίας εκεχειρίας» από ΗΠΑ, Κατάρ, Αίγυπτο και Τουρκία την Δευτέρα 13 Οκτωβρίου. Αν και οι τζίφρες έχουν στο παρελθόν ακυρωθεί, εκφράζεται η αισιόδοξη πεποίθηση ότι πλέον ο Τραμπ μπορεί αν λήξει και τον άλλον μεγάλο πόλεμο στην Ουκρανία. Πως όμως;
Μπορεί ο Ντόναλντ Τραμπ να μην επίλυσε τον πόλεμο Ρωσίας–Ουκρανίας μέσα σε 24 ώρες, αλλά εξακολουθεί να παραμένει η καλύτερη ελπίδα της Ουκρανίας για ειρήνη.
Αυτό πιστεύει ο Αμερικανός αναλυτής δρ. Πολιτικών Επιστημών Άντριου Ντέι, υποστηρίζει στο The American Conservative ότι ο Τραμπ έχει αποδειχθεί άνθρωπος δράσης και ευελιξίας, χρησιμοποιώντας καρότα και μαστίγια για να φέρει τους εμπολέμους στην ειρήνη.
Για να πετύχει ο Τραμπ στο κλείσιμο και αυτού το μετώπο, ο Ντέι προκρίνει μια συνεκτική στρατηγική και να την τηρήσει μέχρι να λήξει ο πόλεμος. Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση θα πρέπει 1) να διατηρήσει τη στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία ώστε να παραμείνει ζωντανή η προοπτική μιας διαπραγματευμένης λύσης, 2) να πιέσει το Κίεβο να προβεί σε σημαντικές παραχωρήσεις και 3) να προσφέρει στη Μόσχα μια πραγματική ευκαιρία για εποικοδομητικές, με σεβασμό, σχέσεις με τη Δύση μετά τον πόλεμο.
Διατήρηση στήριξης της Ουκρανίας, αλλά…
Προς το παρόν, ο Τραμπ δίνει προτεραιότητα στο πρώτο σκέλος της πολυεπίπεδης στρατηγικής, σύμφωνα με τον ειδικό. Το Σαββατοκύριακο μίλησε με τον Ζελένσκι για την ενίσχυση της αεράμυνας της Ουκρανίας και ακόμη και για την αποστολή πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς Tomahawk.
«Το μήνυμα προς τη Ρωσία ότι οι ΗΠΑ δεν θα επιτρέψουν μια επικείμενη ουκρανική κατάρρευση είναι αναγκαίο για να φέρει τον Πούτιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, και ο Τραμπ φαίνεται να έχει κατά νου ότι οι νέες αποστολές όπλων πρέπει να εντάσσονται σε μια συνολική διπλωματική στρατηγική» υπογραμμίζει ο Ντέι.
Ωστόσο, σημειώνει ότι τα αμερικανικά αποθέματα πυραύλων είναι λιγότερα και η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να στείλει προμήθειες για πολλούς μήνες χωρίς να υπονομεύσει τις δικές της ανάγκες. Την προειδοποίηση του Τραμπ σχετικά με τους Tomahawk ο Ντέι την ερμηνευτεί υπό το πρίσμα ότι ο Αμερικανός πρόεδρος να βρει τρόπους να σηματοδοτήσει την αμερικανική αποφασιστικότητα και να κρατά τον Πούτιν σε εγρήγορση.
«Ωστόσο, ο Τραμπ θα πρέπει να είναι επιφυλακτικός απέναντι στη διευκόλυνση ουκρανικών πλήγματων μεγάλου βεληνεκούς εντός ρωσικού εδάφους, που θα προσκαλούσαν κλιμακωτή ανταπόδοση και θα έθεταν σε κίνδυνο οποιαδήποτε πιθανότητα βελτίωσης των σχέσεων ΗΠΑ–Ρωσίας» προσθέτει.
Αν το τέχνασμα του Τραμπ πετύχει να ωθήσει τον Πούτιν προς τις διαπραγματεύσεις, λέει ο πολιτικός επιστήμονας, η Ουκρανία -που χάνει τον πόλεμο- θα πρέπει να είναι έτοιμη να κάνει επώδυνες παραχωρήσεις για να εξασφαλίσει μια συμφωνία.
Προς τούτο, ο Τραμπ θα πρέπει να παίξει τον «κακό», όπως έκανε νωρίτερα φέτος, πιέζοντας τον Ζελένσκι να υιοθετήσει μια παραχωρητική διαπραγματευτική στάση που διαφορετικά θα ήταν πολιτικά υπερβολικά ριψοκίνδυνη για τον Ουκρανό ηγέτη. Η φήμη στο Κίεβο είναι ότι ο Ζελένσκι θα το εκτιμούσε κρυφά.
Ένταξη στο NATO
Ευτυχώς, για τον Αμερικανό αναλυτή η μεγαλύτερη παραχώρηση δεν απαιτεί κατ’ ανάγκην τη συγκατάθεση της Ουκρανίας. Η Ρωσία θέλει μια αξιόπιστη δέσμευση ότι η Ουκρανία δεν θα μπει στο ΝΑΤΟ και ότι το ΝΑΤΟ δεν θα «μπει» στην Ουκρανία, και τα μέλη της δυτικής συμμαχίας πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να την παράσχουν.
«Αν οι ΗΠΑ και άλλα μέλη της συμμαχίας—όσα περισσότερα, τόσο το καλύτερο—απέρριπταν επίσημα τις προηγούμενες υποσχέσεις ότι η Ουκρανία θα ενταχθεί κάποτε στο ΝΑΤΟ, αυτό θα μπορούσε να είναι αρκετά «κοστοβόρο» σήμα ώστε να κατευνάσει τις ανησυχίες της Μόσχας. Φυσικά, αν και η Ουκρανία έκανε βήματα να αποκηρύξει τη μελλοντική της ένταξη, αυτό θα βοηθούσε».
Αποστρατιωτικοποίηση;
Ο ειδικός πιστεύει ότι μπορεί να βρεθεί λύση και στην «αποστρατιωτικοποίηση» της Ουκρανίας, που προς το παρόν φαίνεται η Ρωσία να απαιτεί το Κίεβο να εγκαταλείψει επιθετικές στρατιωτικές δυνατότητες και να διατηρεί καθαρά αμυντική στάση.
«Μερικοί Αμερικανοί αναλυτές, με εξέχουσα τη Jennifer Kavanagh του Defense Priorities, έχουν σκεφτεί σε βάθος τι είδους και ποσότητας όπλα θα χρειαστεί η Ουκρανία για να αποτρέψει μια νέα ρωσική εισβολή. Χρησιμοποιώντας τέτοιες αναλύσεις ως οδηγό, η κυβέρνηση Τραμπ θα πρέπει να πιέσει στις διαπραγματεύσεις για να εξασφαλίσει επαρκείς αποτρεπτικές δυνατότητες για την Ουκρανία και να πιέσει το Κίεβο να αποδεχθεί όρια σε όπλα που η Ρωσία φοβάται ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναντίον της».
Το εδαφικό
Ένα ακόμη αγκάθι είναι το εδαφικό, και ειδικότερα το περίπου 25% της επαρχίας του Ντονέτσκ που η Ρωσία, παρότι ισχυρίστηκε το 2022 ότι προσαρτά ολόκληρη την περιοχή, δεν έχει ακόμη καταλάβει. Ο Πούτιν έχει προσφερθεί να «παγώσει» την εισβολή αλλού αν η Ουκρανία αποσύρει εθελούσια τις δυνάμεις της από το Ντονέτσκ, αλλά αυτό φαίνεται πολιτικά αδύνατο για την κυβέρνηση Ζελένσκι, η οποία θεωρεί τις περιοχές που ακόμη κρατά στρατηγικά σημαντικές και έχει θυσιάσει πολύ αίμα και υλικό για την άμυνά τους.
Η επίλυση αυτού του προβλήματος δεν θα είναι εύκολη, αλλά τα εδαφικά ζητήματα, ευτυχώς, δεν είναι οι βασικοί παράγοντες που συντηρούν τη σύγκρουση, σύμφωνα με τον Ντέι.
«Η κυβέρνηση Τραμπ θα πρέπει, όπου έχει νόημα, να διαπραγματεύεται τα ακανθώδη ζητήματα σε ξεχωριστές «τροχιές»» σημειώνει. «Ευελπιστώ ότι, αφού σφυρηλατηθούν λύσεις για τις άλλες, πιο θεμελιώδεις διαφορές, και οι δύο πλευρές θα κινητοποιηθούν να βρουν μια δημιουργική λύση για το Ντονέτσκ αντί να αφήσουν τη συμφωνία να καταρρεύσει».
Με την Ουκρανία να υποφέρει από οξύ έλλειμμα ανθρώπινου δυναμικού στις μονάδες πεζικού και να αντιμετωπίζει πιθανή κατάρρευση γραμμών, ο Ζελένσκι ίσως να είναι διατεθειμένος να παραχωρήσει πολύτιμο έδαφος που αλλιώς θα έχανε ούτως ή άλλως αν ο πόλεμος συνεχιζόταν.
Κάτι τέτοιο βέβαια, κατά την εκτίμηση του Ντέι, η Ρωσία δεν προσπαθεί να καταλάβει έδαφος όπου κι αν της δίνεται ευκαιρία, αλλά να φθείρει τις ουκρανικές δυνάμεις, κάτι που εξηγεί γιατί οι γραμμές του μετώπου παραμένουν αρκετά σταθερές παρότι η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού της Ουκρανίας έχει γίνει οξεία.
Να ενταχτεί η Ρωσία στη δυτική αρχιτεκτονική ασφαλείας
Το τελευταίο σκέλος της στρατηγικής είναι αμφιλεγόμενο αλλά αναπόφευκτο, λέει ο Ντέι. Ο Τραμπ πρέπει κάπως να πείσει τον Πούτιν ότι, αν ο πόλεμος λήξει με μια λογική διευθέτηση, η Ρωσία μπορεί να αναμένει βελτιωμένες σχέσεις με τη Δύση. «Η Μόσχα χρειάζεται να πειστεί ότι θα απολαμβάνει σταθερή και ουσιαστική επιρροή στην αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης μέσα από θεσμούς όπως το Συμβούλιο ΝΑΤΟ–Ρωσίας, το οποίο προς το παρόν είναι ανενεργό».
Ενώ ο Πούτιν εγκαινίασε την προεδρία το 2000 ελπίζοντας σε καλύτερες σχέσεις με τη Δύση, τα λάθη της Ουάσιγκτον, υπογραμμίζει ο Ντέι δημιούργησαν μια αντιαμερικανική ιδεολογία στη Ρωσία δικαιολογημένα.
«Με αυτό το πλαίσιο, ο Τραμπ έπραξε πολύ σοφά, νωρίς στη δεύτερη θητεία του, να αναβιώσει την επικοινωνία με το Κρεμλίνο, να επιδείξει σεβασμό προς τον Πούτιν και ακόμη και να θέσει στο τραπέζι μια προσέγγιση ΗΠΑ–Ρωσίας. Παρότι αυτές οι κινήσεις αναστάτωσαν τα γεράκια σε Ουκρανία, Ευρώπη και Ουάσιγκτον, τελικά θα πρέπει να βοηθήσουν το Κίεβο, δίνοντας στη Μόσχα μεγαλύτερο κίνητρο να τερματίσει τον πόλεμο» λέει.
Στη συνέχει ο Ντέι εκτιμά ότι ο Πούτιν φαίνεται ακόμη να είναι ένας σχετικά μετριοπαθής μέσα στο ρωσικό κατεστημένο εθνικής ασφάλειας. Πάνω απ’ όλα, είναι οπορτουνιστής και βλέπει στον Τραμπ μια παροδική ευκαιρία να βάλει τις σχέσεις με την Αμερική σε καλύτερη βάση.
«Τώρα, ο Τραμπ χρειάζεται να πείσει τη Ρωσία ότι η επανένταξη στη Δύση υπό αμερικανική ηγεσία είναι εφικτή και επιθυμητή, ακόμη κι αν αυτό προϋποθέτει πρώτα τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία» καταλήγει στην ανάλυσή του.
