Μία δεκαετία Δημοκρατίας: Τυνησία

Τρίτη και τελευταία μέρα των εργασιών του διεθνούς συνεδρίου Athens Democracy Forum σήμερα, που φέτος κλείνει δέκα χρόνια και διοργανώνεται από το Democracy & Culture Foundation σε συνεργασία με τους The New York Times και με τίτλο «Δέκα χρόνια Δημοκρατίας και τώρα τι;».  Οι σημερινές συζητήσεις διεξάγονται στο ιστορικό κτήριο της Ακαδημίας Αθηνών. 

Μία δεκαετία Δημοκρατίας:  Τυνησία

Αθήνα, 30.09.2022 – Όλα είχαν ξεκινήσει από τη μικρή πόλη Sidi Bouzid στα βάθη της Τυνησίας, όπως ανέφερε ο Roger Cohen, επικεφαλής του γραφείου των New York Times στο Παρίσι και οικοδεσπότης του Athens Democracy Forum. Ήμασταν στο 2010 και η Αραβική Άνοιξη μόλις άρχιζε· ήταν η επανάσταση της Βόρειας Αφρικής εναντίον του νεποτισμού και της διαφθοράς στον αραβικό κόσμο. Τι συνέβη όμως στην Τυνησία ειδικότερα δέκα χρόνια μετά; Σε αυτό προσπάθησε να απαντήσει το πάνελ που αποτελείτο από την Omezzine Khelifa, πολιτική ακτιβίστρια και ιδρύτρια του Mobdium – Creative Youth, και ο Steven A. Cook, senior fellow στην έδρα Eni Enrico for Middle East and African Studies του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων.

Η Omezzine Khelifa μίλησε για τον φόβο των νέων που επαναστάτησαν τότε για την αντίπραξη του καθεστώτος και των υποστηρικτών του. Οι νέοι, όπως είπε, ζητούσαν κάτι πολύ απλό: δουλειά, ελευθερία και αξιοπρέπεια. Μάλιστα, κατά τη δική της άποψη, δεν επρόκειτο για «Άνοιξη», καθώς η άνοιξη φέρνει χαρά, που δεν μπορούσε να χαρακτηριστεί έτσι με την Αστυνομία να πυροβολεί εν ψυχρώ τους επαναστάτες. Σε αυτό το πλαίσιο, η Omezzine Khelifa είπε ότι σχεδόν τίποτα δεν έχει αλλάξει προς τη δημοκρατικότερη κοινωνία για τους νέους και τις περιθωριοποιημένες ομάδες στην Τυνησία, καθώς η θέσμιση της ψήφου δεν είναι αρκετή από μόνη της για τη δημοκρατία. Συνέχισε λέγοντας ότι η μεγαλύτερη πρόκληση μετά την Αραβική Άνοιξη ήταν η πρώτη καθιέρωση εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών και συστήματος, κάτι που, όπως ανέφερε, δεν επετεύχθη, κάτι που φάνηκε από τη μικρή συμμετοχή στις εκλογές που ακολούθησαν, αφού, όπως λεγόταν, «όλοι οι πολιτικοί είναι διεφθαρμένοι». Η ίδια, ωστόσο, σημείωσε ότι οι πολίτες πιθανόν δεν ήταν έτοιμη για την επανάσταση που οι ίδιοι προκάλεσαν. Η μικρή συμμετοχή στις εκλογές έφερε και έναν κυβερνητικό συνασπισμό ετερόκλητων πολιτικών ομάδων που αδυνατούσαν να συστήσουν έναν κοινό τόπο αξιών και πολιτικής. Εντούτοις, η Omezzine Khelifa δήλωσε υπερήφανη για το Σύνταγμα του 2014, που, ασφαλώς όμως, απέχει τελικά από τη δημοκρατία και την ισότητα που κατοχυρώνει με την πραγματικότητα στη χώρα.

Ο Steven A. Cook ανέφερε ότι η Αραβική Άνοιξη δεν επρόκειτο να οδηγήσει στη δημοκρατία, αφού το ίδιο το σύστημα και οι θεσμοί του δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες και απαιτήσεις των πολιτών για ελευθερία και ισότητα, κάτι που φάνηκε και από τη λειτουργία, κατά τη γνώμη του, της μεταβατικής Δικαιοσύνης από την απολυταρχία στη δημοκρατία. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με την «ανετοιμότητα» των πολιτών για τη μεγάλη αλλαγή για την οποία μάχονταν, άφησε χώρο σε εξωτερικές δυνάμεις να εισχωρήσουν και ―υποστηρίζοντας δικές τους ομάδες― να επηρεάσουν την πορεία της Τυνησίας (όπως, για παράδειγμα, η Τουρκία, όπως είπε ο ίδιος).

Με παρέμβαση από το κοινό, ειπώθηκε ότι, σε σύγκριση με το Ιράν, η Τυνησία μοιάζει προνομιούχος χώρα, ειδικά μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος του 2020, στοιχείο που η Omezzine Khelifa χαρακτήρισε δίκαιο σχόλιο και ότι ορισμένες φορές λησμονούμε ότι το μίνιμουμ κατακτήσεων μιας χώρας είναι το μάξιμουμ για άλλη…