Politica 89.8
Από την Κρήτη-“πιλότο” στην Κρήτη-“τσιμινιέρα”: 20 χρόνια ψέματα,140εκ.ευρώ “στάχτη”
Είκοσι χρόνια, 140 εκατομμύρια ευρώ και αναρίθμητες εξαγγελίες για “βιώσιμη διαχείριση απορριμμάτων” και τώρα η Κρήτη οδηγείται ακριβώς εκεί που υποτίθεται πως δεν θα έφτανε ποτέ: στην καύση. Ο περιφερειακός σχεδιασμός που διαφημίστηκε ως πανευρωπαϊκό πρότυπο, απορρόφησε δεκάδες εκατομμύρια από κοινοτικούς πόρους, έστησε μονάδες και υποδομές από τη Σητεία και την Ιεράπτερα εως το Ηράκλειο και το Αμάρι, αλλά τελικά απέτυχε να μειώσει ουσιαστικά τα σκουπίδια. Και τώρα, οι ίδιες δυνάμεις που θησαύρισαν, επιστρέφουν για να ξαναπληρωθούν – αυτή τη φορά όχι με ευρωπαϊκά χρήματα, αλλά από την τσέπη των Κρητικών.
Ο περιφερειακός σχεδιασμός για την Κρήτη εκπονήθηκε με στόχο τη μείωση των απορριμμάτων, τη διαλογή στην πηγή και την ανακύκλωση. Αυτή ήταν η βασική προϋπόθεση για να πέσει πακτωλός χρημάτων στο νησί για τα αναγκαία έργα. Η Κρήτη, σύμφωνα με κυβερνητικές ανακοινώσεις, χαρακτηρίστηκε “περιφέρεια-πιλότος” καθώς προχώρησε στην υλοποίηση των απαιτούμενων έργων για την ανάπτυξη βιώσιμης διαχείρισης των στερεών αποβλήτων και για να αποτραπούν παρωχημένες μέθοδοι, όπως η καύση, που είναι επιζήμιες και για το περιβάλλον. Το σενάριο της καύσης, υποτίθεται, είχε “καεί” οριστικά, αφού η Κρήτη επένδυσε εκατομμύρια για να αναπτύξει σύγχρονες και βιώσιμες μεθόδους επεξεργασίας.
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του ΕΣΔΑΚ, του ΕΣΠΑ/ΥΜΕΠΕΡΑΑ και δημοσιευμένες συμβάσεις, τα τελευταία είκοσι χρόνια επενδύθηκαν στην Κρήτη πάνω από 140 εκατομμύρια ευρώ για την υλοποίηση του περιφερειακού σχεδιασμού. Μόνο η Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) Ηρακλείου έχει προϋπολογισμό περίπου 53,86 εκατομμύρια ευρώ. Η ΜΕΑ και ο ΧΥΤΥ Αμαρίου στο Ρέθυμνο κόστισαν 45,85εκ.ευρώ.Η ΜΕΑ και ο ΧΥΤΥ Σητείας στο Λασίθι συμβασιοποιήθηκαν με ποσό περίπου 24,8 εκατομμύρια ευρώ. Για τη δημιουργία Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) σε δήμους των Περιφερειακών Ενοτήτων Ηρακλείου και Ρεθύμνου δαπανήθηκαν 8,87 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που περιλαμβάνει τόσο τις υποδομές όσο και τον απαραίτητο εξοπλισμό. Ο ΣΜΑ Ιεράπετρας έχει υλοποιηθεί, αν και δεν έχει δημοσιοποιηθεί επίσημα ο πλήρης προϋπολογισμός του, ενώ εκατομμύρια ακόμη έχουν διατεθεί για ΚΔΑΥ, Πράσινα Σημεία, μονάδες κομποστοποίησης και πιλοτικές δράσεις σε όλη την Κρήτη. Το άθροισμα των επιβεβαιωμένων ποσών φτάνει τα 133–134 εκατομμύρια ευρώ, ενώ με την προσθήκη όλων των υποέργων και συμπληρωματικών παρεμβάσεων το συνολικό ποσό υπερβαίνει κατα πολύ τα 140 εκατομμύρια ευρώ.
Όμως, είκοσι χρόνια μετά, η κυβέρνηση ξεχνά τα περί “περιφέρειας-πιλότου” και ανακοινώνει τη δημιουργία μονάδας καύσης στην Κρήτη, ως μία από τις έξι σε όλη τη χώρα. Στόχος; Η μονάδα της Κρήτης να επεξεργάζεται απορρίμματα όχι μόνο του νησιού, αλλά και από νησιά όπως η Ρόδος, η Κάρπαθος και η Σαντορίνη.
Το ερώτημα είναι απλό: 140 εκατομμύρια ευρώ για ποιο λόγο επενδύθηκαν; Για να οδηγηθούμε τελικά στο ίδιο αποτέλεσμα – την καύση – έστω και με ένα μεσοδιάστημα 20 ετών;
Αυτή τη σκανδαλώδη πραγματικότητα αποφεύγουν να περιγράψουν ακόμη και οι αυτοδιοικητικοί της Κρήτης. Περιορίζουν την κριτική τους κυρίως στο γεγονός ότι η μονάδα καύσης επιβάλλεται “άνωθεν” και δεν ερωτήθηκε η αυτοδιοίκηση. Επί της ουσίας όμως, δεν λένε κουβέντα για το ότι επί δύο δεκαετίες “ταΐστηκαν” συγκεκριμένες εταιρείες με εκατομμύρια ευρώ για ένα αφήγημα και έναν στόχο που απέτυχαν όλοι μαζί να υλοποιήσουν στην πράξη, αφού δεν κατάφεραν να μειώσουν σοβαρά τον όγκο των απορριμμάτων. Έτσι, και οι μονάδες υλοποιήθηκαν, απορροφώντας δεκάδες εκατομμύρια, αλλά και συνεχίζουμε να ενταφιάζουμε στους ΧΥΤΑ τεράστιους όγκους απορριμμάτων, δυσανάλογα μεγάλους σε σχέση με το αποτέλεσμα που θα έπρεπε να έχει επιτευχθεί.
Ποια είναι η αλήθεια; Τώρα που τα λεφτά τελείωσαν για αυτά τα έργα, οι ίδιες εταιρείες που τα απορρόφησαν, προχωρούν στο επόμενο βήμα: να “τραβήξουν” ξανά χρήματα – αυτή τη φορά όχι από κοινοτικά κονδύλια (καθώς η Ε.Ε. δεν χρηματοδοτεί πλέον τέτοιες δράσεις, μια ακόμη απόδειξη ότι η μονάδα καύσης δεν ειναι περιβαλλοντικά φιλική) αλλά από πόρους, πωλήσεις ενέργειας και από τέλη απο τους ίδιους τους Κρητικούς.
Η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την ηπειρωτική Ελλάδα ήταν η αφορμή που έψαχναν για να “ξανατρυπώσουν” για νέα κέρδη. Πώς; Με τη δημιουργία μονάδας καύσης απορριμμάτων, με στόχο την ανάκτηση ενέργειας και την πώλησή της στη συνέχεια. Τα ίδια συμφέροντα που αφαιμαξαν τα 140 εκατομμύρια ευρώ, επιβάλλουν τώρα τη λύση της καύσης. Θα διεκδικήσουν ξανά πόρους, και παράλληλα θα εκτινάξουν το κόστος διαχείρισης των απορριμμάτων που θα πληρώνουν οι Δήμοι. Δηλαδή, θα χρηματοδοτήσουν την “μπίζνα” τους οι Κρητικοί, και οι ίδιες εταιρείες θα πωλούν την ενέργεια που θα ανακτούν από την καύση για να εξασφαλίζουν τα κέρδη τους. Μια ακόμη σίγουρη επένδυση που προσφέρει η κυβέρνηση στα ίδια συμφέροντα που συναντά κανείς σχεδόν σε όλους τους τομείς – κατασκευές, ενέργεια, απορρίμματα, υψηλή τεχνολογία.
Ο σχεδιασμός είναι τόσο απροκάλυπτος, που δεν διστάζουν να ανακοινώσουν τις 6 μονάδες καύσης για όλη την Ελλάδα, αλλά μόνο στην Κρήτη να αναφέρονται εξαρχής στο πού θα χωροθετηθεί. Ενώ στις υπόλοιπες περιφέρειες η χωροθέτηση θα αποφασιστεί αργότερα, στην Κρήτη ανακοινώθηκε εξαρχής ο Νομός Ηρακλείου. Γιατί; Για να διασφαλιστεί ότι η μονάδα θα κατασκευαστεί όσο το δυνατόν πιο κοντά στην περιοχή της ηλεκτρικής διασύνδεσης (Κορακιά), ώστε ο επενδυτής να αποφύγει το μεγάλο κόστος κατασκευής δικτύου μεταξύ μονάδας και σταθμού και να επιτύχει το ταχύτερο δυνατό την απόσβεση, συνεχίζοντας να εισπράττει μόνο κέρδη από την πώληση ενέργειας και τα τέλη καύσης.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Εφόσον η μονάδα καύσης απορριμμάτων υλοποιηθεί, πολύ σύντομα θα δούμε την απαξίωση των υφιστάμενων έργων αξίας 140 εκατομμυρίων ευρώ. Γιατί; Πολύ απλά, γιατί οι μονάδες καύσης, για να παράγουν περισσότερη ενέργεια, χρειάζονται μεγάλες ποσότητες απορριμμάτων με υψηλό θερμικό φορτίο. Δηλαδή σύμμεικτα απορρίμματα – χωρίς ανακύκλωση, χωρίς διαλογή στην πηγή, χωρίς προεπεξεργασία. Όσο πιο “σκουπίδια” είναι, τόσο καλύτερα για τη μονάδα καύσης. Επομένως, λίγα χρόνια μετά τη λειτουργία της, θα βλέπουμε τα απορριμματοφόρα να κατευθύνονται απευθείας στη μονάδα καύσης, παρακάμπτοντας τους ενδιάμεσους σταθμούς επεξεργασίας που μας κόστισαν μια δεκάδες εκατομμύρια. Αυτό, εκτός από την αύξηση της παραγωγής ενέργειας, θα αυξήσει και τα κέρδη από τα τέλη καύσης, αφού ο όγκος των απορριμμάτων που θα δέχεται η μονάδα θα αυξηθεί
Αυτό είναι το σχέδιο. Ένα σχέδιο που απαιτεί σκληρή κριτική όχι μόνο στην κυβέρνηση, αλλά και στην τοπική αυτοδιοίκηση που σιωπά ή περιορίζει τη στάση της σε τυπικές ενστάσεις, αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο για να ολοκληρωθεί μια νέα, σκανδαλώδης φάση διαχείρισης των απορριμμάτων στην Κρήτη – με τα ίδια πρόσωπα, τις ίδιες εταιρείες και τα ίδια κέρδη.
