Politica 89.8
Ηράκλειο: H πόλη που φοβάται να αλλάξει ή δεν την αφήνουν να αλλάξει;
Υπάρχει μια αλήθεια που βαραίνει το Ηράκλειο δεκαετίες τώρα.Kάθε φορά που γίνεται απόπειρα να αλλάξει κάτι στην πόλη – οτιδήποτε, από το πού θα σταθμεύουν τα λεωφορεία μέχρι το πώς θα κυκλοφορούν οι πεζοί – ξεσηκώνονται αντιδράσεις που θυμίζουν ¨πόλεμο¨.
Όχι επειδή οι αλλαγές είναι πάντα λάθος, αλλά επειδή το ίδιο το ενδεχόμενο της αλλαγής τρομάζει. Το βόλεμα έχει γίνει κανόνας. Κι αυτός ο κανόνας, όσο παράλογος κι αν είναι, προστατεύεται λυσσαλέα.
Βέβαια υπάρχει και κάτι χειρότερο από τη στασιμότητα: να έχεις συνηθίσει τόσο πολύ το στραβό, που να το υπερασπίζεσαι σαν σωστό.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται με αφορμή τη μεταφορά της στάσης των τουριστικών λεωφορείων από τη Λεωφόρο Δημοκρατίας ,στην οδό Εφέσου(στον παλιό σταθμό του υπεραστικού ΚΤΕΛ). Μια κίνηση που επιχειρεί να δώσει ανάσα στην καρδιά της πόλης, να αποσυμφορήσει ένα σημείο που εδώ και χρόνια έχει μετατραπεί σε άτυπο πάρκινγκ τουριστικών λεωφορείων, ακριβώς μπροστά στο άγαλμα του Ελευθερίου Βενιζέλου. Ένα από τα ελάχιστα κεντρικά σημεία που θα έπρεπε να τιμούν την ιστορία και την εικόνα της πόλης, έχει καταντήσει σκηνικό χαοτικής κυκλοφορίας και ηχορύπανσης.
Ένα μέτρο που λογικά βελτιώνει την κυκλοφορία, αποσυμφορεί την καρδιά της πόλης και φέρνει το Ηράκλειο πιο κοντά σε στοιχειώδη ευρωπαϊκά πρότυπα, βαφτίστηκε… καταστροφή. Ακούσαμε επισήμως ότι η μεταφορά της στάσης κινδυνεύει να “στερήσει” 750.000 τουρίστες από το κέντρο του Ηρακλείου. Σαν να εξαρτάται ολόκληρη η τουριστική κίνηση της πόλης από το αν το λεωφορείο θα σταματήσει 400 μέτρα πιο μακριά απο την σημερινή στάση αλλά διατηρώντας την ίδια μετρική απόσταση από τη πλατεία των λιονταριών (600-650 μέτρα και απο τη Λεωφόρο Δημοκρατίας και απο την Οδό Εφέσου).Μόνο λιμό, σεισμό και καταποντισμό που δεν προέβλεψαν. Λες και η θέση αποβίβασης-επιβίβασης είναι ο λόγος που έρχονται οι τουρίστες στο Ηράκλειο και όχι το Αρχαιολογικό Μουσείο ή η Κνωσός. Προφητεύουν καταποντισμό της αγοράς, πτώση του τζίρου, οικονομική χρεοκοπία.Η αγορά θα κατεβάσει ρολά. Κοινώς τουριστικό Αρμαγεδδώνα. Και όλα αυτά για μια αλλαγή στάσης!
Η ουσία είναι απλή: κανείς δεν θέλει να αλλάξει τίποτα. Γιατί η αλλαγή ξεβολεύει. Και στο Ηράκλειο, η βολή κάποιων – είτε πρόκειται για επαγγελματικές συντεχνίες είτε για ατομικές συνήθειες – είναι ισχυρότερη από το κοινό συμφέρον. Έτσι, αντί να συζητάμε για το πώς θα γίνει καλύτερη μια πόλη που πνίγεται από την κυκλοφορία, τη ρύπανση και την έλλειψη δημόσιου χώρου, καταλήγουμε να εγκλωβιζόμαστε σε ψευτοδιλήμματα: «ή όλα όπως είναι ή καταστροφή».
Το ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι ότι πολλοί από όσους σήμερα βρίσκονται στα ¨κάγκελα¨ ,φαίνεται ότι έχουν αποκτήσει μόνιμο στασίδι σε αυτά. Πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς ότι μέρος των φορέων αντιδρούσαν και στην πεζοδρόμηση του κέντρου με τα ίδια ακριβώς επιχειρήματα, προβλέποντας και τότε οικονομική καταστροφή. Το αν επιβεβαιώθηκαν ,το βλέπουμε σήμερα. Μόνο μια ματιά στις τιμές των ενοικίων πριν την πεζοδρόμηση και μετά ,αρκεί για να καταλάβει κανείς , πόσο σοβαρές ήταν οι εκτιμήσεις τους.
Αξίζει να σημειωθεί και κάτι ακόμη. Οι αντιδράσεις αυτές δεν αφήνουν καν περιθώριο δοκιμής. Δεν λένε «ας το δούμε για ένα καλοκαίρι και μετά κρίνουμε». Όχι. Η απάντηση είναι απόλυτη, πριν καν εφαρμοστεί η αλλαγή. Και σε αυτό βρίσκεται η μεγαλύτερη παθογένεια: δεν συζητάμε με επιχειρήματα επί του πεδίου, αλλά με φοβικά σενάρια και υπερβολές. Έτσι καμία πρόοδος δεν γίνεται ποτέ.
Αυτή η υστερία δεν είναι αθώα. Είναι η ίδια νοοτροπία που χρόνια τώρα κρατά την πόλη καθηλωμένη: καμία αλλαγή, καμία αναπροσαρμογή, καμία δοκιμή. Ακόμα κι όταν μια λύση εφαρμόζεται πιλοτικά, δεν προλαβαίνει να κριθεί στην πράξη – την τρώνε τα αφηγήματα, οι υπερβολές και τα ψέματα όσων θέλουν πάση θυσία να διατηρήσουν το status quo. Όσο στραβό κι αν είναι. Όσο κι αν βλάπτει το κοινό συμφέρον.
Το θράσος φτάνει στο σημείο να βαφτίζουν «ευρωπαϊκή πρακτική» το ακριβώς αντίθετο: την ακινησία. Όταν παντού στην Ευρώπη οι πόλεις περιορίζουν την πρόσβαση των Ι.Χ. στο κέντρο και ενισχύουν τις δημόσιες μεταφορές, εδώ κάποιοι παλεύουν να διατηρήσουν το κομβόι των τουριστικών λεωφορείων στην καρδιά της πόλης. Λες και το κέντρο του Ηρακλείου είναι ιδιοκτησία τους.
Ο Δήμος, ορθά ή λάθος, έκανε ένα βήμα. Με βάση μια κυκλοφοριακή μελέτη που έχει εγκριθεί εδώ και καιρό και με την πρόθεση – έστω στα λόγια – να καλλιεργήσει μια κουλτούρα πιο ανθρώπινης, πιο ευρωπαϊκής πόλης. Δεν είναι τέλειο το σχέδιο. Ούτε λύνει μαγικά όλα τα προβλήματα. Όμως επιτέλους κάποιος δοκιμάζει να αλλάξει κάτι. Και το ερώτημα είναι: θέλουμε στ’ αλήθεια μια πόλη που να θυμίζει σύγχρονη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα ή μας αρκεί να μένουμε εγκλωβισμένοι στο χθες για να μη χαλάσουμε την “βολή” μας;
Όσο το Ηράκλειο συνεχίζει να αντιμετωπίζει κάθε αλλαγή σαν απειλή, όσο οι παγιωμένες αντιλήψεις κυριαρχούν πάνω στη λογική και το συλλογικό συμφέρον, τόσο θα χάνουμε ευκαιρίες να ζήσουμε σε μια πόλη που πραγματικά μας αξίζει. Η επιλογή είναι απλή: ή μένουμε αιχμάλωτοι του βολέματος ή βρίσκουμε το θάρρος να αλλάξουμε.
Αν το Ηράκλειο θέλει να μοιάσει ποτέ σε ευρωπαϊκή πόλη, αν θέλει να αναπνεύσει, να περπατηθεί, να λειτουργεί ανθρώπινα και όχι σαν ένα αέναο πάρκινγκ, πρέπει να σπάσει αυτή την κουλτούρα του «μην αλλάξει τίποτα». Όχι ¨αύριο¨ αλλά ¨χθες¨. Αλλιώς, κάθε φορά που θα επιχειρείται μια αυτονόητη βελτίωση, θα μας σταματάνε οι ίδιες φωνές που φωνάζουν εδώ και δεκαετίες: «Μην πειράξετε τίποτα. Μην μας ξεβολέψετε».
Και τότε η πόλη δεν θα φταίει που μένει στάσιμη. Θα φταίμε εμείς.
